Verlichting

Avonturenromans

1 – Welk soort mensen speelt de hoofdrol in populair proza?

De normale mens, iemand die je dagelijks tegen zou kunnen komen. En eigenlijk allemaal deden ze iets wat niet mocht.

2 - Avonturenromans als De Amsterdamse lichtmis, De ongelukkige levensbeschryving van een Amsterdammer en De Kloekmoedige land- en zeeheldin laten zien dat de achttiende eeuw misschien wel niet zo verlicht was als doorgaans wordt gedacht. Leg uit.

De mensen moesten nog steeds liegen en bedriegen om rond te komen. Er was geen totale eenheid nog niet iedereen was gelijk. Een vrouw mocht niet mee op zee, dus moest ze zich als man verkleden wat ook niet mag. Een man komt niet rond zonder een baan dus dan maar kaarten en bedriegen zodat je kan leven. Het leven was toen nog niet zo goed als ze dachten.

3 Lees het tekstfragment uit De Amsterdamse lichtmis. Valt er iets van moraal, van gewetenswroeging bij de twee vrienden te bespeuren? Kun je je voorstellen dat niet iedereen, de literaire kritiek bijvoorbeeld, of dominees, blij was met dit soort avonturenromans? Leg uit

Ja, ze weten dat ze fout zitten maar hebben niet de drang om er mee te stoppen, het is “te leuk”. Dat dominees en andere kritiek hebben snap ik wel een monnik word daar afgeschilderd op een verkeerde manier in hun ogen. Hij is namelijk niet rein want hij krijgt een geslachtsziekte en het gaat hem meer om het geld dan om het geloof en zo'n beeld willen ze natuurlijk niet geven aan het volk want wie zou dan nog naar de kerk komen.

Toneel

1 - Waarom bloeit het toneelleven in de Noordelijke Nederlanden minder dan in de Zuidelijke Nederlanden?

Omdat in het Katholieke zuiden ook kerkelijke groepen stukken opvoerde en het juist gestimuleerd werd. Er werden daar ook veel godsdienstige stukken opgevoerd. In het Calvinistische noorden werd door de protestantse kerk het juist als zedelijk gezien en mocht er al helemaal niet over god gespeeld worden. Het werd daar tegen gehouden het was zogenaamd slecht.

2 - Waarom waren burgerlijke treurspelen modern?

Omdat het over de gewone mens ging, de gewone verlichte burger. Ook zat er altijd een les in om een nog betere burger te worden en dit sprak de mensen meer aan.

3 Lees de auteurspagina over Pieter Langendijk en het terzijde over het Frans-classicisme. Waarom zou Langendijk voornamelijk over de liefde hebben geschreven?

Omdat hij zelf verlangde naar liefde en alleen was. Zo kon hij ook laten zien waar hij mee liep het worstelen om een perfecte partner te vinden.

Kinderliteratuur

1 – Waarom waren de kindergedichten van Van Alphen zo succesvol?

De gedichten waren zo succesvol omdat ze vol zaten met herkenbare situaties in en om het huis. Het was een ideaal, voor hoe een kind zich moest gedragen en er zat altijd een wijze les in, over het leven,

2 - Leg uit waarom kinderliteratuur eigenlijk net zo leerzaam was voor ouders als voor kinderen.

Omdat er vaak nog een betekenis onderlag met bijvoorbeeld een politieke lading. Dit kon de ouders dus dan ook weer wat leren en zo kon je zien hoe je je eigen kind moest opvoeden door de verhalen,

3 Lees de tekstpagina De kleine Grandisson. De schrijfster wil met dit boek kinderen het goede voorbeeld te geven. Leg aan de hand van Karels avontuur uit wat er zo goed of bijzonder is aan zijn gedrag.

Karel red een majoor die van zijn paard is gevallen en bloedend op de weg ligt. Hij brengt hem onder voor de nacht, verzorgt zijn wonden en blijft de nacht bij de arme man. Dit is bijzonder omdat hoe kan ten eerste zo’n klein jongetje een volwassen man verslepen. En welke vreemdeling zou nu nog zomaar iemand helpen voor niks. Ook bleef hij bij hem terwijl hij ook weg had kunnen gaan en kunnen denken van ik ga lekker naar huis in me bed slapen in plaats van op stro.

beknopte informatie Voltaire

De Franse essayist Voltaire, pseudoniem voor François-Marie Arouet, werd bekend met Candide. Candide was een naïeve jongeman. Op zijn zwerftocht maakt hij allerlei dingen mee.

~buitenlands werk op drie punten

Hieronymus van Alphen - Kleine Gedigten voor Kinderen

Voltaire - Candide

Plaats:

Wanneer ik deze twee werken met elkaar vergelijk, valt mij al snel de grote verschillen qua plaats op. Zo houdt van Alphen het erg klein, en beschrijft hij haast niet de omgeving. Kijk maar naar het gedicht ‘Pietje bij het ziekbed van zijn zusjen’. Het kleine jongetje Pietje kan het niet verdragen dat zijn zusje ziek is. Daarom bidt hij tot God, en vraagt hem zijn zusje beter te maken. In de situatie krijgt de lezer nauwelijks weet van de plaats. Wel kan de lezer een beeld krijgen door het plaatje te bekijken. Hieruit kun je afleiden dat de situatie zich afspeelt in de slaapkamer. Maar meer krijg je als lezer zijnde niet te weten. Het lijkt wel dat van Alphen geen waarde hecht aan het uiterlijk van de stoelen of banken. Liever gaat hij direct door naar de ‘kern’. Hoe het huis er verder uitziet, of de grootte ervan, mag de lezer er zelf bij bedenken.

Dit in tegenstelling tot Voltaire, die de omgeving juist uitvoerig heeft beschreven. Candide ging namelijk op zwerftocht, waarbij hij dus op verschillende plaatsen terecht kwam. Zwerftocht? Candide werd eerder weggestuurd, van de een naar de andere plek! Nergens bleef hij lang, maar dit bracht hem wel de hele wereld over. Zo kwam hij terecht in het Bulgaarse Leger, Paraguay, Rome en Constitanopel. Hij verbleef zelfs in een oerwoud! Hierdoor kon je hem een echte wereldreiziger noemen!

​

Personages

In kleine gedigten voor kinderen heb je verschillende personages, elk gedichtje gaat over iets anders en vaak ook iemand anders. Het zijn niet steeds dezelfde waar het alsmaar over gaat. Sommige namen komen wel meerdere keren voor maar het gaat niet alleen maar over die kinderen of die volwassenen. Verder heb je nog in de gedichten god en Jezus die vaak genoemd worden.

In Candide heb je wel vaste hoofdpersonen namelijk Candide, Cunégonde en professor Pangloss. Die komen het hele verhaal voor. Je kan ook zien hoe ze reageren op situaties. En Candide groeit ook echt, hij word steeds wijzer en begint te snappen dat professor Pangloss niet altijd gelijk heeft. Professor Pangloss zegt namelijk steeds dat ze in het beste van de mogelijke werelden leven. Dat blijft hij het hele boek lang zeggen. Hij is nogal naïef. In het verhaal zit een tweede boodschap op de bijbel gericht namelijk dat Candide Adam is, Cunégonde Eva, Cunégondes vader god en professor Pangloss de slang. Het scheppingsverhaal en vooral dat Adam en Eva uit het paradijs worden gezet.

Het verschil is dus dat in kleine gedigten voor kinderen er verschillende personages zijn en in Candide heb je echte hoofdpersonen.

Thema

In kleine gedigten voor kinderen zijn het wijzenlessen die worden verteld, of gewoon een leuk verhaaltje. Maar van de meeste kan je wat leren. Het gaat over wat goed is en wat fout. Hoe doe je goed. Ook gaat het wel over god en geloof. Een van de gedichten heet ook de godsdienstigheid. In de kinderliefde gaat het over dat het kind en ze vader van elkaar houden ook al doet hij soms stoute dingen en als hij gezondigd heeft zal zijn vader wel om vergeving vragen. Je ziet dus godsdienst, maar ook een wijze les want je ouders houden toch wel van je ook al doe je soms stout ze zullen toch voor je zorgen.

In Candide draait het om de naïviteit. Candide gelooft in het begin nog alles en denkt dat de wereld fantastisch is. Maar op zijn reizen komt hij er langzaam achter dat de wereld toch niet zo fantastisch is. Dat er veel nare dingen gebeuren, dat niet alles mooi is. Candide ziet zoveel verschrikkelijke dingen en toch blijft bijvoorbeeld professor Pangloss zeggen dat dit de best mogelijke wereld is. Ook staat het geloof centraal maar het is meer om het geloof op de proef te stellen want Voltaire was het niet eens met de katholieke kerk.

Het verschil is dat in kleine gedigten voor kinderen, het wijzenlessen zijn en het over opvoeden gaat en in Candide is het vooral de naïviteit. De overeenkomst is dan geloof maar in Candide is het negatief en in kleine gedigten voor kinderen positief.

2e deel heb ik samen met Marang gedaan.